۳ علت فراموشی کلمات در کودکان
این مهم است که علت فراموشی کلمات در کودکان را بدانیم و راهکار درست را پیاده کنیم. آیا متوجه شدهاید که فرزندتان دوباره رفتارهای بچگانه از خود نشان میدهد؟ آیا کودکتان که قبلاً با جملات کامل صحبت میکرد، حالا دوباره نامفهوم حرف میزند؟
وقتی میبینیم فرزندمان در مهارتهای اجتماعی، حرکتی و گفتاری پیشرفت نمیکند، طبیعی است که نگران شویم. درست است که پسرفت در گفتار و زبان میتواند نشانهای از اوتیسم باشد، اما همیشه اینطور نیست و دلایل دیگری هم میتواند داشته باشد.
مثلاً علی کوچولو بعد از رفتن به مهد کودک جدید، به جای گفتن “من آب میخوام” شروع کرد به گفتن “آب… آب…” این تغییر رفتار میتواند به خاطر استرس محیط جدید باشد و لزوماً به معنای اوتیسم نیست.
حالا با هم نگاهی میاندازیم به شرایط معمول پسرفت رفتاری، دلایل آن و اینکه چه زمانی باید برای بررسی اوتیسم به متخصص مراجعه کنیم.
پسرفت رشدی چیست ؟
اگر بخواهیم علت فراموشی کلمات در کودکان را بدانیم لازم است که با پسرفت رشدی اتفاق آشنایی که برای اکثر کودکان رخ می دهد آشنا بشویم.پسرفت رشدی زمانی اتفاق میافتد که کودک مهارتهایی را که قبلاً یاد گرفته بود، از دست میدهد. در کودکان نوپا، این پسرفت میتواند در مهارتهای مختلف مثل توالت رفتن، ارتباط با دیگران، حرکت کردن و حرف زدن دیده شود. خیلی از بچهها این دورهها را تجربه میکنند.
خیالتان راحت باشد، معمولاً این دوره زودگذر است و نباید خیلی نگران شوید. البته میدانم که برای شما به عنوان پدر یا مادر، دیدن این تغییرات نگرانکننده است.
بیایید با هم نگاهی به نشانههای پسرفت رشدی در کودکان نوپا بیندازیم:
- کودکی که راه میرفت، حالا چهار دست و پا میرود
- کودکی که تنها میخوابید، حالا بدون شما خوابش نمیبرد
- کودکی که حرف میزد، حالا فقط صداهای نامفهوم درمیآورد
- کودکی که با بقیه راحت بود، حالا در جمع ساکت میشود
- کودکی که با کلمه خواستهاش را میگفت، حالا فقط اشاره میکند.
اگر بخواهیم علت فراموشی کلمات در کودکان را بدانیم لازم است که با پسرفت رشدی اتفاق آشنایی که برای اکثر کودکان رخ می دهد آشنا بشویم.
ب
مثلاً امیرعلی ۲.۵ ساله قبلاً کلمات زیادی مثل “آب”، “نان”، “بابا”، “مامان”، “بده”، “نه”، “آره”، “توپ”، “بای” و “سلام” را به خوبی میگفت. اما از وقتی به خانه جدید اسبابکشی کردهاند، دیگر این کلمات را نمیگوید و فقط صداهای نامفهوم از خودش درمیآورد. والدینش با کمی صبر و حوصله و ایجاد محیطی امن و آرام، کمکم شاهد برگشت کلمات به زبان امیرعلی شدند.
نوشته پیشنهادی : چگونه کودک را تشویق به حرف زدن کنیم ؟
علل فراموشی کلمات در کودکان
پسرفت رشدی میتواند در نظر برخی از والدین، بسیار ناامیدکننده باشد. درست است که نمیخواهید کودکتان خیلی سریع بزرگ شود، اما قطعاً نمیخواهید مهارتهایی را که به دست آورده از دست بدهد.
وقتی فرزندمان کلماتی را که داشته فراموش کرده در ابتدا باید از خودمان سوال بپرسیم که آیا اخیرا فرزندمان مهارت جدیدی را یاد گرفته است ؟. جواب این سوال قطعا به شما خیلی کمک خواهد کرد.
۱) یادگیری یک مهارت رشدی جدید :
یادگیری یک مهارت رشدی جدید، شایعترین علت پسرفت و فراموشی کلمات در کودکان نوپا است. از آنجایی که این موضوع بسیار رایج است، اگر پسرفت به این دلیل رخ دهد نیازی به نگرانی نیست.
کودک صرفاً در حال تمرکز روی یک مهارت مهم دیگر زندگی است.
از خود این سؤال را بپرسید: فرزند من در حال حاضر در تلاش برای تسلط بر چه مهارت جدیدی است؟
برای مثال، کودکی که در حال یادگیری استفاده از دستشویی است ممکن است در رشد گفتاری دچار پسرفت شود. به عنوان نمونه، ممکن است فرزند شما که قبلاً هر روز کلمات جدیدی یاد میگرفت، از زمان شروع آموزش توالت رفتن شروع به استفاده از کلمات بیمعنی کرده باشد.
نوشته پیشنهادی : چطور از زمان خواب برای آموزش کلمات و جملات استفاده کنیم؟
خوشبختانه، بسیاری از کودکان پس از تسلط بر مهارت جدید، دوباره به مسیر پیشرفت باز میگردند.
نکات مهم:
- این نوع پسرفت موقتی است
- بخشی طبیعی از رشد محسوب میشود
- نیاز به مداخله پزشکی ندارد
- با صبر و حمایت والدین بهبود مییابد.
داستان سارا، ۲.۵ ساله:
سارا دختری باهوش و پرانرژی بود که تا قبل از ۲ سالگی حدود ۵۰ کلمه را به خوبی بیان میکرد و حتی میتوانست جملات دو کلمهای بسازد. مثلاً میگفت “آب بده” یا “بابا رفت”.
وقتی والدین سارا تصمیم گرفتند آموزش توالت رفتن را شروع کنند، تغییراتی در رفتار گفتاری او مشاهده کردند:
تغییرات مشاهده شده:
- کمتر از کلمات قبلی استفاده میکرد
- به جای جملات دو کلمهای، فقط تک کلمه میگفت
- گاهی به جای کلمات معنیدار، صداها و کلمات نامفهوم تولید میکرد
- در پاسخ به سؤالات بیشتر از اشاره استفاده میکرد
این دوره حدود ۶ هفته طول کشید. در این مدت، سارا به تدریج مهارت استفاده از توالت را آموخت. جالب اینجا بود که پس از تسلط نسبی بر این مهارت جدید، نه تنها تواناییهای کلامی قبلیاش برگشت، بلکه شروع به یادگیری کلمات جدید هم کرد.
درس این داستان: این مثال نشان میدهد که چطور تمرکز شدید روی یک مهارت جدید (مثل آموزش توالت) میتواند باعث پسرفت موقت در مهارتهای دیگر (مثل گفتار) شود، اما این پسرفت معمولاً گذرا است.
۲): تغییرات ناگهانی در زندگی
پسرفت رشدی زمانی رخ میدهد که کودک با یک تغییر بزرگ در زندگی روبرو میشود. این نوع پسرفت نیاز به توجه بیشتری دارد، زیرا کودک نوپای شما در حال تجربه نوعی استرس یا ترس مرتبط با این تغییر بزرگ است.
تغییرات زندگی اجتنابناپذیر هستند، اما میتوانند برای کودکان بسیار سنگین و استرسزا باشند. این استرس میتواند به ترسی مرتبط با رویداد جدید تبدیل شود.
تغییرات رایج زندگی که باعث پسرفت در نوپایان میشوند:
- نقل مکان به خانه جدید
- تولد خواهر یا برادر جدید
- شروع یا تغییر مهدکودک
- تغییر پرستار یا مراقب کودک
این تغییرات نه تنها میتوانند استرسزا باشند، بلکه ممکن است این استرس به اضطراب تبدیل شود. برای یک کودک نوپا، سادهترین راه مقابله با این اضطراب، بازگشت به حالت “شبه نوزادی” است.
راهکارهای کمک به کودک:
- اختصاص زمان کیفی و تک به تک با کودک
- خواندن کتاب با هم
- بازی کردن
- رقصیدن و شادی کردن دو نفره
- هر فعالیت لذتبخشی که توجه و عشق شما را به او نشان دهد
مانند پسرفت ناشی از یادگیری مهارت جدید، این نوع پسرفت نیز باید به مرور زمان برطرف شود. با این حال، مهم است که تلاش کنید میزان اضطراب کودک نوپای خود را در مواجهه با ترس و رویداد جدید زندگی محدود کنید.
داستان مراجعه ایلیا به کلینیک رشد و شکوفایی باران
وقتی ایلیای ۲ ساله همراه با پدر و مادرش به کلینیک رشد و شکوفایی باران مراجعه کرد، تیم ما متوجه شدند که این کودک دوستداشتنی پس از یک حادثه ترافیکی دچار پسرفتهای رفتاری و گفتاری شده است. در اولین جلسه، متخصصان با دقت به صحبتهای والدین گوش دادند و مشاهده کردند که ایلیا از برقراری ارتباط چشمی اجتناب میکند و بیشتر اوقات در آغوش مادرش پنهان میشود.
تیم درمانی کلینیک، برنامهای جامع و چندبعدی را طراحی کردند. آنها تشخیص دادند که ایلیا نیاز به یک رویکرد ترکیبی شامل کاردرمانی، گفتاردرمانی و بازی درمانی دارد. جلسات درمانی با فضایی شاد و بازیمحور آغاز شد تا ایلیا احساس امنیت کند.
در طول هفتههای اول، والدین ایلیا با اشتیاق تمام تمرینات و تکنیکهای آموزش داده شده را در خانه اجرا میکردند. آنها یک دفترچه یادداشت روزانه تهیه کردند و تمام تغییرات رفتاری ایلیا را ثبت میکردند. هر روز ۳۰ دقیقه را به بازیهای هدفمند اختصاص میدادند و شبها قبل از خواب، با قصهگویی، فضایی آرام و امن برای او ایجاد میکردند.
پس از یک ماه، نشانههای امیدوارکنندهای در رفتار ایلیا دیده شد. او کمکم شروع به استفاده از کلماتی کرد که قبلاً میدانست. خوابهای شبانهاش بهتر شده بود و در جلسات درمانی مشارکت بیشتری نشان میداد. درمانگران از پیشرفت تدریجی او راضی بودند و والدینش با امید بیشتری به آینده نگاه میکردند.
جلسات مشاوره دوهفتگی با والدین نیز به آنها کمک میکرد تا استرس کمتری را تجربه کنند و با اطمینان بیشتری با شرایط ایلیا کنار بیایند. آنها یاد گرفتند چطور در موقعیتهای مختلف با آرامش برخورد کنند و چگونه محیطی حمایتکننده برای رشد دوباره ایلیا فراهم کنند.
۳) اوتیسم
اختلال طیف اوتیسم یکی از مهمترین دلایل نگرانی در مورد پسرفت رشدی کودکان است. بسیاری از کودکان در سال اول زندگی بدون هیچ نشانهای از اوتیسم رشد طبیعی دارند. اما وقتی کودک به سن ۲ سالگی میرسد، والدین ممکن است علائم اوتیسم را در فرزندشان تشخیص دهند.
اگر دلایل دیگر نتوانند پسرفت ناگهانی کودک نوپا را توضیح دهند، احتمال وجود اوتیسم باید بررسی شود. با این حال، نشانههای پسرفت مرتبط با اوتیسم با پسرفت معمولی که در اثر یک رویداد/تغییر یا یادگیری مهارت جدید رخ میدهد، متفاوت است.
نشانههای پسرفت رشدی در کودکان مبتلا به اوتیسم شامل موارد زیر است:
- استفاده تکراری از کلمات
- تکرار عبارات
- مشکل در برقراری ارتباط کلامی و غیرکلامی
- پسرفت در گفتار و زبان
- عدم علاقه و تعامل اجتماعی
توصیههای مهم برای والدین:
۱. در صورت مشاهده هر یک از علائم فوق، حتماً با پزشک اطفال مشورت کنید.
۲. هر چه زودتر نگرانیهای رشدی خود را مطرح کنید تا خدمات مداخلهای زودهنگام آغاز شود.
۳. یک دفترچه یادداشت روزانه از رفتارها و تغییرات کودک تهیه کنید.
۴. به دنبال مراکز تخصصی ارزیابی و درمان اختلالات طیف اوتیسم باشید.
۵. با سایر والدین کودکان مبتلا به اوتیسم ارتباط برقرار کنید و از تجربیات آنها استفاده کنید.
تشخیص و مداخله زودهنگام میتواند تأثیر قابل توجهی در بهبود عملکرد و کیفیت زندگی کودک داشته باشد.
جمع بندی :
عقبگرد رشدی در کودکان میتواند به دلایل مختلفی رخ دهد. گاهی این پسرفت موقتی و طبیعی است، مثل زمانی که کودک با یک تغییر بزرگ مانند تولد خواهر یا برادر، اسبابکشی یا شروع مهدکودک روبرو میشود. در این موارد، معمولاً با حمایت والدین و گذشت زمان، کودک به روند طبیعی رشد خود باز میگردد. اما اگر پسرفت بیش از چند هفته طول بکشد یا با علائم خاصی همراه باشد، نیاز به بررسی تخصصی دارد.
نشانههای عقبگرد مرتبط با اختلال طیف اوتیسم متفاوت است. این علائم معمولاً شامل از دست دادن مهارتهای گفتاری که قبلاً کسب شده، کاهش ارتباط چشمی، عدم پاسخ به نام خود، کاهش تعاملات اجتماعی، بروز رفتارهای تکراری و حساسیتهای حسی است. معمولاً این تغییرات در حدود ۲ سالگی مشاهده میشوند و برخلاف پسرفتهای موقتی، بدون مداخله تخصصی بهبود نمییابند.
والدین باید به تغییرات رفتاری و ارتباطی فرزندشان حساس باشند. اگر کودک مهارتهای قبلی خود را از دست میدهد، در برقراری ارتباط مشکل پیدا میکند، یا رفتارهای تکراری و غیرمعمول نشان میدهد، بهتر است موضوع را با متخصصان در میان بگذارند. تشخیص و مداخله زودهنگام میتواند تأثیر بسزایی در روند درمان و بهبود کیفیت زندگی کودک داشته باشد.
نگران نباشید، ما کنار شما هستیم
تیم تخصصی ما در کلینیک رشد و شکوفایی باران آماده پاسخگویی به نگرانیهای شما است. با شماره تماس [شماره تماس کلینیک] تماس بگیرید تا در اسرع وقت ارزیابی تخصصی انجام شود. ما با رویکردی علمی و حمایتی، در کنار شما و فرزندتان خواهیم بود تا بهترین مسیر رشد و توانبخشی را طی کنیم. مشاوره اولیه رایگان است و تمام اطلاعات شما محرمانه خواهد ماند.
برخی از منابع :
وب سایت گفتار درمانی سلام درمانگر
آسیب شناس گفتار و زبان ( گفتار درمانگر ) و روانشناس با بیش از ۱۵ سال کار بالینی
کوچ گفتاردرمانگر
مدیر کلینیک های گفتار درمانی باران، بیان و یلدا
مدیر وب سایت توانبخشی و روانشناسی سلام درمانگر
مدرس دوره های آموزش خانواده محور (بشنو و صحبت کن)
مخترع مجموعه نرم افزارهای گفتار درمانی بیان
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.