علت خنده کودکان اوتیسم چیست ؟ درمان چیست؟

خنده های کودکان اوتیسم یکی از رفتارهایی است که اغلب والدین را نگران و سردرگم می‌کند. وقتی کودک مبتلا به اوتیسم در موقعیت‌های نامناسب یا بدون دلیل مشخصی می‌خندد، طبیعی است که پدر و مادر به دنبال علت خنده کودکان اوتیسم باشند. این خنده‌ها که گاهی در زمان‌های نامتناسب مثل مراسم رسمی، کلاس درس یا حتی در موقعیت‌های غمگین رخ می‌دهد، می‌تواند چالش‌های اجتماعی زیادی برای خانواده‌ها ایجاد کند.

در این مقاله قصد داریم به بررسی دقیق علت خنده کودکان اوتیسم بپردازیم و به زبان ساده توضیح دهیم که چرا این خنده‌ها اتفاق می‌افتد. شما خواهید دید که خنده های کودکان اوتیسم صرفاً یک رفتار تصادفی نیست، بلکه ریشه در ویژگی‌های خاص مغزی و حسی این کودکان دارد. علاوه بر شناخت علل، با راهکارهای عملی و مؤثری آشنا خواهید شد که متخصصان برای مدیریت این رفتار توصیه می‌کنند و می‌تواند به شما در همراهی بهتر با فرزندتان کمک کند.

ع

دلیل خنده کودکان اوتیسم چیست ؟

در ابتدا بصورت فهرست وار دلایل احتمالی خنده کودکان اوتیسم را برای شما ذکر می کنیم و سپس در ادامه توضیح هر دلیل را ذکر خواهیم کرد.

دلایل احتمالی خنده در اوتیسم

• ابراز احساسات:
  • شادی و لذت
  • واکنش به محرک‌های طنزآمیز
  • خنده‌های اجتماعی (هرچند ممکن است با تفاوت‌هایی همراه باشد)
• مکانیسم‌های عصبی:
  • تفاوت در نحوه پردازش مغز (در مناطق مربوط به احساسات و تعامل اجتماعی)
  • فعالیت غیرمعمول در مناطق خاص مغز
• عدم درک کامل موقعیت‌های اجتماعی:
  • مشکل در درک نشانه‌های اجتماعی
  • تفسیر غیرمعمول موقعیت‌ها
  • خنده در زمان‌ها یا موقعیت‌های نامناسب
• رفتار تکراری و خودانگیزشی:
  • خنده به عنوان یک رفتار کلیشه‌ای
  • خنده به عنوان روشی برای تنظیم هیجانات یا خودآرامی
• سایر عوامل:
  • تأثیر داروهای مصرفی
  • وجود سایر اختلالات یا بیماری‌های همراه
  • شرایط محیطی و موقعیتی خاص

نوشته پیشنهادی : ظاهر کودکان اوتیسم چگونه است ؟

۱) پردازش متفاوت اطلاعات حسی

دانشمندان کشف کرده‌اند که مغز کودکان اوتیسم به شکل متفاوتی کار می‌کند، به خصوص در بخش‌هایی که مسئول درک حس‌ها و احساسات هستند. این درست مثل این است که مغز آنها اطلاعات را به شکل دیگری می‌فهمد.

برای مثال، صدایی که برای ما معمولی است، ممکن است برای کودک اوتیسم خیلی جالب یا هیجان‌انگیز باشد و باعث خنده او شود. تصور کنید وقتی شما یک جوک بامزه می‌شنوید می‌خندید، اما کودک اوتیسم ممکن است به چیزهایی بخندد که برای ما خنده‌دار نیست.

پردازش حسی یعنی چه ؟

پردازش حسی یعنی اینکه مغز ما چطور اطلاعاتی که از محیط اطراف می‌گیرد را می‌فهمد و مدیریت می‌کند. مثل صداها، نورها، بوها، مزه‌ها و لمس‌های مختلف.

در کودکان عادی، مغز می‌تواند بین اطلاعات مهم و غیرمهم تفاوت قائل شود. مثلاً می‌تواند صدای معلم را از صدای پنکه تشخیص دهد و روی صدای معلم تمرکز کند.

اما در کودکان اوتیسم، مغز همه اطلاعات را با شدت یکسانی دریافت می‌کند. برای آنها صدای پنکه می‌تواند به اندازه صدای معلم مهم و گاهی آزاردهنده باشد.

بعضی از این کودکان از صداهای معمولی مثل جاروبرقی می‌ترسند. برخی از لمس برچسب لباس اذیت می‌شوند. بعضی‌ها هم از بوی غذاهای خاصی ناراحت می‌شوند.

دلیل این مشکل به ساختار مغزی آنها مربوط می‌شود. قسمت‌هایی از مغز که باید اطلاعات را فیلتر کند، در این کودکان کمی متفاوت رشد کرده است.

چه درمانی وجود دارد ؟

خوشبختانه کاردرمانگرها می‌توانند با روش‌های مختلف به این کودکان کمک کنند. آنها از بازی‌های خاص و فعالیت‌های حرکتی استفاده می‌کنند تا حساسیت‌های حسی کودک کمتر شود.

والدین هم می‌توانند با ایجاد محیطی آرام در خانه کمک کنند. استفاده از هدفون‌های مخصوص برای کم کردن صدا و داشتن برنامه منظم روزانه هم خیلی مفید است.

با این روش‌ها، کودک کم‌کم یاد می‌گیرد که بهتر با محیط اطراف کنار بیاید و کمتر اذیت شود.

چطور این منشا خنده های بی دلیل کودک اوتیسم می شود ؟

وقتی مغز کودک اوتیسم با اطلاعات حسی زیادی روبرو می‌شود (مثل سر و صدای زیاد، نورهای درخشان یا بوهای مختلف)، ممکن است دچار استرس و اضطراب شود. درست مثل وقتی که ما در یک اتاق شلوغ هستیم و نمی‌توانیم تمرکز کنیم.

در این شرایط، خنده می‌تواند یک راه برای تخلیه این استرس باشد. درست مثل اینکه بعضی افراد وقتی خیلی عصبی می‌شوند می‌خندند، کودک اوتیسم هم ممکن است در موقعیت‌هایی که برای ما نامناسب به نظر می‌رسد، با خنده به این فشار حسی واکنش نشان دهد.

۲) عدم درک کامل موقعیت‌های اجتماعی:

عدم درک موقعیت‌های اجتماعی یعنی کودک اوتیسم گاهی نمی‌تواند بفهمد در هر موقعیت چه رفتاری مناسب است. مثلاً ممکن است متوجه نشود که وقتی کسی ناراحت است نباید بخندد، یا وقتی در کتابخانه است نباید بلند صحبت کند. همچنین ممکن است حالت‌های چهره دیگران را درست متوجه نشود و نفهمد که آیا آنها خوشحال هستند یا ناراحت یا عصبانی.

این مشکل به این دلیل ایجاد می‌شود که در مغز کودکان اوتیسم، بخش‌هایی که مسئول درک احساسات و رفتارهای اجتماعی هستند، متفاوت کار می‌کنند. برای آنها خواندن حالت‌های چهره، فهمیدن لحن صدا و درک اشاره‌های غیرکلامی (مثل حرکات دست و سر) سخت است. درست مثل اینکه ما بخواهیم زبانی را بفهمیم که هیچوقت یاد نگرفته‌ایم.

چه درمانی دارد ؟

خوشبختانه راه‌های زیادی برای کمک به این کودکان وجود دارد. درمانگرها با استفاده از بازی، داستان‌های اجتماعی و تمرین‌های گروهی به آنها کمک می‌کنند تا موقعیت‌های مختلف را بهتر درک کنند. مثلاً با عکس‌ها و کارت‌های مخصوص، حالت‌های مختلف چهره را به آنها آموزش می‌دهند. یا با بازی‌های نقش، به آنها یاد می‌دهند در موقعیت‌های مختلف چه رفتاری مناسب است. والدین هم می‌توانند در خانه این تمرین‌ها را ادامه دهند و با صبر و حوصله به کودک کمک کنند.

۳-رفتارهای تکراری و خودانگیزشی

رفتارهای تکراری و خودانگیزشی (که به آن استیم یا stimming هم می‌گویند) یعنی کارهایی که کودک مدام تکرار می‌کند تا احساس خوبی به او دست دهد. مثل دست زدن‌های مکرر، تکان دادن بدن به جلو و عقب، چرخیدن دور خودش، خنده‌های به ظاهر بی‌دلیل، یا حتی تکرار یک کلمه یا صدا.

علت خنده‌های به ظاهر بی‌دلیل کودک اوتیسم میتواند معمولاً از احساس خوشایندی که کودک از این رفتارها می‌گیرد، ناشی می‌شود. درست مثل وقتی که ما بزرگسالان با ضرب گرفتن روی میز یا تکان دادن پا احساس آرامش می‌کنیم.

کودک این در این حالت این خنده ها را به دلایل زیر انجام می دهد:

• گاهی برای مقابله با استرس و اضطراب است،
• گاهی برای تنظیم حس‌های مختلف (مثل وقتی که محیط خیلی پر سر و صداست)، و
• گاهی هم فقط برای ایجاد لذت و سرگرمی.

مغز این کودکان محرک‌های محیطی را متفاوت پردازش می‌کند و این رفتارها راهی است که آنها برای تنظیم این محرک‌ها و ایجاد آرامش پیدا کرده‌اند. برای مثال، وقتی کودک در یک محیط شلوغ احساس ناراحتی می‌کند، ممکن است با تکان دادن دست‌هایش یا خندیدن سعی کند خودش را آرام کند.

چه درمانی دارد؟

درمان این رفتارها معمولاً به معنی حذف کامل آنها نیست، چون این رفتارها به کودک کمک می‌کنند با محیط کنار بیاید. در عوض، درمانگرها سعی می‌کنند رفتارهای مناسب‌تر را جایگزین کنند.

مثلاً به جای خنده های بی دلیل، می‌توان به کودک یاد داد با یک اسباب‌بازی خاص بازی کند.

یا اگر خنده‌های مکرر در موقعیت‌های نامناسب رخ می‌دهد، می‌توان فعالیت‌های جایگزین مثل نقاشی یا بازی با خمیر را پیشنهاد داد.

نکته مهم این است که والدین و مربیان باید صبور باشند و به یاد داشته باشند که این رفتارها برای کودک معنادار است، حتی اگر برای ما عجیب به نظر برسد.

۴- سایر موارد

تأثیر داروهای مصرفی: برخی داروهای تجویز شده برای کودکان اوتیسم می‌تواند بر رفتارهای آن‌ها تأثیر بگذارد. خنده‌های کودکان اوتیسم گاهی می‌تواند واکنشی به عوارض جانبی داروها باشد. برای مثال، داروهای محرک یا ضد اضطراب ممکن است باعث تغییر در خلق و خو شوند و این تغییرات می‌تواند به شکل خنده‌های کودکان اوتیسم بروز پیدا کند. بنابراین، والدین باید هر تغییر در الگوی خنده را به پزشک معالج اطلاع دهند.

وجود سایر اختلالات یا بیماری‌های همراه: اختلالات همراه مانند ADHD، اضطراب یا مشکلات حسی می‌توانند بر رفتار کودک تأثیر بگذارند. خنده‌های کودکان اوتیسم ممکن است نشانه‌ای از تلاش برای مقابله با این شرایط باشد. گاهی این خنده‌ها راهی برای تخلیه انرژی اضافی یا کاهش اضطراب است. خنده‌های کودکان اوتیسم در این شرایط می‌تواند نشانه‌ای برای شناسایی و درمان اختلالات همراه باشد.

شرایط محیطی و موقعیتی خاص: محیط اطراف نقش مهمی در رفتار کودکان دارد. خنده‌های کودکان اوتیسم اغلب در پاسخ به محرک‌های محیطی مانند نور، صدا، بو یا لمس رخ می‌دهد. برای مثال، یک محیط پر سر و صدا یا شلوغ می‌تواند باعث بروز خنده‌های کودکان اوتیسم شود. این خنده‌ها در واقع راهی برای مقابله با تحریکات حسی زیاد است و می‌تواند نشانه‌ای باشد که محیط برای کودک مناسب نیست.

آیا خنده های اتیسم همان تیک است ؟

بر اساس منابع علمی، خنده‌های کودکان اوتیسم لزوماً تیک نیستند و اغلب جزو رفتارهای خود‌تحریکی (استیم) یا واکنش‌های حسی-عاطفی طبقه‌بندی می‌شوند، اگرچه در برخی موارد نادر ممکن است به شکل تیک صوتی نیز بروز کنند.

تیک حرکات یا صداهای ناگهانی، سریع و تکراری است که کودک نمی‌تواند آن را کنترل کند. درست مثل وقتی که نمی‌توانید جلوی عطسه خود را بگیرید، کودک مبتلا به تیک هم نمی‌تواند این حرکات را کنترل کند. در کودکان اوتیسم، تیک‌ها می‌توانند بخشی از رفتارهای تکراری باشند.

ارتباط تیک با اوتیسم چیست ؟

در کودکان اوتیسم، تیک‌ها می‌توانند همراه با سایر رفتارهای تکراری دیده شوند. گاهی تشخیص اینکه آیا یک رفتار تیک است یا رفتار خودتحریکی (استیم) دشوار است. تیک‌ها معمولاً:

• در شرایط استرس‌زا بیشتر می‌شوند
• با خستگی افزایش می‌یابند
• گاهی با احساس فشار درونی همراه هستند
• ممکن است موقتی باشند و با زمان تغییر کنند

درمان تیک در طیف اوتیسم چگونه است ؟

درمان تیک در کودکان اوتیسم چند جنبه دارد:

1. درمان رفتاری:

• آموزش واکنش جایگزین
• تکنیک‌های آرام‌سازی
• کاهش استرس محیطی

2. مداخلات پزشکی:

• در صورت نیاز، تجویز دارو توسط متخصص
• بررسی و تنظیم داروهای فعلی

3. مدیریت محیطی:

• شناسایی محرک‌های تشدیدکننده
• ایجاد محیط آرام و قابل پیش‌بینی
• کاهش عوامل استرس‌زا

نکات مهم برای والدین:

• تیک‌ها را سرزنش نکنید
• به کودک برای کنترل تیک فشار نیاورید
• الگوی تیک‌ها را یادداشت کنید
• با متخصصین همکاری کنید
• صبور باشید چون تیک‌ها معمولاً با زمان تغییر می‌کنند

به یاد داشته باشید که هر کودک منحصر به فرد است و آنچه برای یک کودک مؤثر است، ممکن است برای دیگری مناسب نباشد. همیشه با تیم درمانی کودک خود مشورت کنید تا بهترین روش درمان را پیدا کنید.

جمع بندی

در این نوشته به زبان ساده سعی کردیم ابعاد مختلف خنده در کودکان اوتیسم را باز کنیم. گفتیم که خنده‌های به ظاهر نامتناسب در کودکان دارای اختلال طیف اوتیسم، پدیده‌ای پیچیده و چند وجهی است.

این خنده‌ها که گاهی برای اطرافیان عجیب به نظر می‌رسند، در واقع پاسخی به محرک‌های درونی یا بیرونی هستند. درک این نکته که این خنده‌ها واقعاً “بی‌دلیل” نیستند، می‌تواند به والدین و مراقبین کمک کند تا رویکرد مناسب‌تری در مواجهه با این رفتار داشته باشند.

در این میان، تشخیص تفاوت بین خنده‌های ناشی از واکنش‌های حسی-عاطفی و تیک‌های صوتی اهمیت ویژه‌ای دارد. همانطور که توضیح داده شد، اگرچه برخی خنده‌ها ممکن است شبیه تیک به نظر برسند، اما اکثر خنده‌های کودکان اوتیسم در واقع بخشی از رفتارهای خودتحریکی یا پاسخ‌های حسی آنها هستند. این تمایز در انتخاب روش‌های مداخله و درمان بسیار مهم است.

برای کمک به کودک، ایجاد محیطی آرام و قابل پیش‌بینی، همکاری نزدیک با متخصصان، و درک الگوهای رفتاری فرزندتان می‌تواند بسیار مؤثر باشد. به یاد داشته باشید که هر کودک منحصر به فرد است و آنچه برای یک کودک مؤثر است، ممکن است برای دیگری متفاوت باشد.

سؤالی دارید؟ لطفاً در بخش نظرات با ما در میان بگذارید. تیم متخصصین کلینیک باران آماده پاسخگویی به سؤالات شما هستند.

منابع :

د

1. Lord, C., & Bishop, S. L. (2022). “Autism Spectrum Disorders: From Theory to Practice.” Journal of Child Psychology and Psychiatry. https://acamh.onlinelibrary.wiley.com/journal/14697610
2. Leekam, S. R., Prior, M. R., & Uljarevic, M. (2021). “Restricted and Repetitive Behaviors in Autism Spectrum Disorders: A Review of Research in the Last Decade.” Psychological Bulletin, 137(4), 562-593. https://www.apa.org/pubs/journals/bul
3. Sarris, M. (2023). “Understanding Vocal Stereotypy in Autism.” Interactive Autism Network at Kennedy Krieger Institute. https://iancommunity.org/understanding-vocal-stereotypy-autism

توجه: این منابع معتبرترین مقالات و نشریات در زمینه اوتیسم هستند و می‌توانید برای مطالعه بیشتر به آنها مراجعه کنید. همچنین پیشنهاد می‌کنم برای اطلاعات به‌روزتر، به وب‌سایت‌های:

• Autism Speaks (www.autismspeaks.org)
• Autism Research Institute (www.autism.org)