علت ضعیف شدن عصب گوش چیست؟
اگر می خواهید به زبان ساده و علمی علت ضعیف شدن عصب گوش را بدانید این نوشته مناسب شما است. ضعیف شدن عصب گوش میتواند دلایل مختلفی داشته باشد، از جمله بیماری‌ها، آسیبهای فیزیکی یا مشکلات مادرزادی. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که عصب گوش، که مسئول انتقال صداها به مغز است، به درستی کار نمی‌کند.
ضعف عصب گوش میتواند به طور ناگهانی یا تدریجی ایجاد شود و باعث کاهش شنوایی شود. در موارد شدید، حتی ممکن است شنوایی کاملاً از دست برود. این مشکل با گرفتگی گوش یا تجمع جرم در آن متفاوت است، چون در این حالت، مشکل اصلی در خود عصب گوش است.
د
گوش انسان مانند یک دستگاه ضبط صدا عمل می‌کند. زمانی که صدا به گوش می‌رسد، از بخش‌های مختلف آن عبور می‌کند و در نهایت به سلول‌های ریزی در گوش داخلی می‌رسد. این سلول‌ها صدا را به سیگنال‌های عصبی تبدیل کرده و عصب گوش این سیگنال‌ها را به مغز منتقل می‌کند. مغز این سیگنال‌ها را پردازش کرده و به ما می‌گوید که چه صدایی را شنیده‌ایم. بنابراین، اگر عصب گوش آسیب ببیند، سیگنال‌ها به درستی به مغز نمی‌رسند.
اگر متوجه کاهش شنوایی خود شدید، بهتر است هرچه سریع‌تر به شنوایی سنج مراجعه کنید. در صورتی که این مشکل زود تشخیص داده نشود، ممکن است منجر به آسیبهای جدی‌تری شود که درمان آنها دشوار است.
ضعف عصب گوش فقط بر شنوایی تأثیر نمی‌گذارد، بلکه میتواند بر توانایی فرد در صحبت کردن با دیگران نیز تأثیر بگذارد، باعث انزوا شود و حتی به افسردگی منجر گردد. خوشبختانه، پزشکان امروزه با روش‌های مختلف می‌توانند این مشکل را تشخیص داده و درمان کنند تا کیفیت زندگی افراد بهتر شود.
در این مقاله قصد داریم به ساده‌ترین زبان، شایع‌ترین علل ضعیف شدن عصب گوش را معرفی کرده و راه‌های درمان هر کدام را بررسی کنیم. لطفاً تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
۷ علت ضعیف شدن عصب گوش
د
به طور کلی می توان ۷ علت برای ضعیف شدن عصب گوش نام برد. این ۷ علت عبارتند از :
- عوامل ژنتیکی و مادرزادی
- آسیبهای فیزیکی
- بیماری‌های زمینه‌ای
- عوامل دارویی و سمی
- عوامل مرتبط با سن
- عوامل محیطی
- کمبودهای تغذیه‌ای
۱)عوامل ژنتیکی و مادرزادی
گاهی اوقات، مشکلات عصب گوش از همان زمان تشکیل جنین در رحم مادر یا به دلیل ژن‌هایی که از والدین به فرزند منتقل می‌شود، به وجود می‌آید. این مشکلات می‌توانند باعث شوند که عصب شنوایی یا به درستی شکل نگیرد، یا ساختار آن ناقص باشد.
وقتی ژن‌های مسئول رشد و تکامل عصب شنوایی دچار تغییر یا جهش می‌شوند، می‌توانند روی شکل‌گیری و عملکرد این عصب تأثیر بگذارند. این تغییرات می‌توانند باعث شوند که سلول‌های عصبی نتوانند پیام‌های صوتی را به درستی به مغز منتقل کنند.
نمونه‌های شایع عوامل ژنتیکی و مادرزادی:
- سندرم واردنبرگ
- یک اختلال ژنتیکی که علاوه بر ناشنوایی، باعث تغییر رنگ چشم‌ها و موها نیز می‌شود
- سندرم آشر
- ترکیبی از مشکلات شنوایی و بینایی که به مرور زمان بدتر می‌شود
- سندرم پندرد
- باعث ناشنوایی و مشکلات تیروئید می‌شود و معمولاً از کودکی خود را نشان می‌دهد
- نوروفیبروماتوز نوع ۲
- باعث رشد تومورهای خوش‌خیم روی عصب شنوایی می‌شود
- سندرم آلپورت
- یک بیماری ژنتیکی که علاوه بر مشکلات کلیوی، باعث کاهش شنوایی می‌شود
راهکارهای درمانی عوامل ژنتیکی:
برای مشکلات ژنتیکی و مادرزادی که از علل ضعیف شدن عصب گوش محسوب می‌شوند، درمان قطعی وجود ندارد، اما راه‌های مختلفی برای کمک به بیماران وجود دارد. استفاده از سمعک‌های پیشرفته، کاشت حلزون شنوایی، و توانبخشی شنوایی میتواند به بهبود کیفیت زندگی بیماران کمک کند. همچنین، مشاوره ژنتیک برای خانواده‌هایی که سابقه این مشکلات را دارند، میتواند در پیشگیری از تولد نوزادان مبتلا مؤثر باشد. علت ضعیف شدن عصب گوش در این موارد معمولاً به جهش‌های ژنتیکی مربوط می‌شود که در برخی موارد، با جراحی‌های تخصصی می‌توان به بهبود وضعیت بیمار کمک کرد.
۲-آسیبهای فیزیکی به عصب گوش
آسیبهای فیزیکی به گوش مانند یک صدمه به سیم‌های ظریف برق هستند. همانطور که وقتی سیم برق آسیب می‌بیند، جریان برق درست منتقل نمی‌شود، وقتی عصب گوش آسیب می‌بیند، صداها نمی‌توانند به درستی به مغز برسند. این آسیب‌ها می‌توانند ناگهانی (مثل ضربه شدید) یا تدریجی (مثل قرار گرفتن طولانی مدت در معرض صدای بلند) باشند.
تصور کنید عصب گوش مثل یک پل ظریف است که پیام‌های صوتی را از گوش به مغز می‌رساند. وقتی این پل آسیب می‌بیند، ممکن است بخشی از پیام‌ها نتوانند عبور کنند یا به درستی منتقل نشوند. این آسیب میتواند باعث کاهش شنوایی، وزوز گوش یا حتی از دست دادن کامل شنوایی شود.
انواع شایع آسیبهای فیزیکی:
- ضربه‌های مستقیم
- مانند سیلی محکم به گوش که میتواند پرده گوش و ساختارهای داخلی را آسیب بزند
- آسیبهای صوتی
- مثل صدای بلند کنسرت یا انفجار که میتواند سلول‌های شنوایی را از بین ببرد
- فشار شدید
- مانند شیرجه عمیق در آب که باعث فشار زیاد به گوش می‌شود
- جراحت‌های نفوذی
- مثل فرو رفتن اجسام تیز در گوش که میتواند به ساختارهای عصبی آسیب برساند
- آسیبهای ورزشی
- ضربات ناشی از ورزش‌های رزمی یا برخوردی که به ناحیه سر و گوش وارد می‌شود.
نوشته پیشنهادی : علت کم شنوایی گوش راست
راهکارهای درمانی برای آسیب های فیزیکی چیست ؟:
پیشگیری، کلید طلایی محافظت از عصب شنوایی در برابر آسیبهای فیزیکی است. در صورت بروز آسیب، درمان‌های مختلفی از جمله استفاده از داروهای ضد التهاب، استراحت صوتی، و در موارد شدید، مداخلات جراحی میتواند کمک‌کننده باشد. توانبخشی شنوایی و استفاده از وسایل کمک شنوایی مانند سمعک نیز میتواند به بهبود کیفیت زندگی افراد آسیب‌دیده کمک کند. همچنین، استفاده از محافظ‌های گوش در محیط‌های پرخطر و معاینات منظم شنوایی‌سنجی برای تشخیص زودهنگام مشکلات ضروری است.
۳-بیماری‌های زمینه‌ای
بیماری‌های زمینه‌ای مثل دشمن‌های پنهانی هستند که از درون به بدن حمله می‌کنند. این بیماری‌ها با تأثیر بر گردش خون، سیستم ایمنی بدن، یا متابولیسم سلول‌ها، می‌توانند به تدریج عصب شنوایی را ضعیف کنند. مثل این است که آنها مانند موریانه‌هایی هستند که به آرامی پایه‌های یک ساختمان را می‌خورند.
فهرست بیماری‌های زمینه‌ای مؤثر بر عصب شنوایی:
- دیابت
- قند خون بالا به رگ‌های خونی کوچک آسیب می‌رساند و تغذیه عصب را مختل می‌کند
- فشار خون بالا
- جریان خون نامنظم به گوش داخلی، باعث آسیب تدریجی به سلول‌های عصبی می‌شود
- بیماری‌های خود ایمنی
- سیستم ایمنی به اشتباه به بافت‌های عصبی حمله می‌کند
- کم‌خونی
- اکسیژن‌رسانی ناکافی به سلول‌های عصبی باعث ضعف آنها می‌شود
- اختلالات تیروئید
- تغییرات هورمونی میتواند بر عملکرد و سلامت اعصاب تأثیر بگذارد
- بیماری‌های عفونی مزمن
- التهاب مداوم میتواند به تدریج عصب را تخریب کند
راهکارهای درمانی برای بیماری های زمینه ای :
درمان بیماری‌های زمینه‌ای کلید اصلی در حفظ سلامت عصب شنوایی است. پزشکان با کنترل دقیق قند خون در دیابت، تنظیم فشار خون، و درمان سایر بیماری‌های زمینه‌ای، می‌توانند از پیشرفت آسیب عصبی جلوگیری کنند. همچنین، مصرف منظم داروها، رژیم غذایی مناسب، و پیگیری‌های منظم پزشکی میتواند به حفظ عملکرد عصب شنوایی کمک کند.
۴-عوامل دارویی و سمی
برخی داروها و مواد سمی مانند سربازان مهاجمی هستند که می‌توانند به سلول‌های عصبی گوش حمله کنند. این مواد وقتی وارد جریان خون می‌شوند، می‌توانند از سد خونی-مغزی عبور کرده و به سلول‌های ظریف عصب شنوایی آسیب برسانند. آنها می‌توانند ساختار سلول‌های عصبی را تغییر داده یا عملکرد طبیعی آنها را مختل کنند، درست مثل ریختن اسید روی یک مدار الکتریکی ظریف.
فهرست عوامل دارویی و سمی مؤثر بر عصب شنوایی:
- آنتی‌بیوتیک‌های آمینوگلیکوزیدی
- این داروها می‌توانند سلول‌های مویی گوش داخلی را تخریب کنند
- داروهای شیمی‌درمانی
- برخی داروهای سرطان می‌توانند به سلول‌های عصبی آسیب برسانند
- آسپیرین و داروهای ضد التهاب در دوز بالا
- می‌توانند باعث وزوز گوش و آسیب موقت یا دائمی شوند
- حلال‌های صنعتی
- بخارات این مواد می‌توانند از طریق خون به عصب شنوایی آسیب برسانند
- فلزات سنگین
- سرب، جیوه و آرسنیک می‌توانند سیستم عصبی را مختل کنند
- مواد مخدر و الکل
- مصرف مزمن میتواند به تدریج عملکرد عصب را تخریب کند
راهکارهای درمانی برای دارو ها و مواد سمی :
مدیریت عوارض عوامل دارویی و سمی نیازمند اقدام سریع و هوشمندانه است. در صورت مواجهه با این مواد، قطع فوری تماس با عامل سمی و مراجعه به پزشک ضروری است. پزشکان می‌توانند با تجویز داروهای محافظت‌کننده عصبی و آنتی‌اکسیدان‌ها، از آسیب بیشتر جلوگیری کنند. در مواردی که آسیب ناشی از داروهای ضروری مانند شیمی‌درمانی است، پزشک میتواند با تنظیم دوز دارو و استفاده از داروهای محافظ، تعادلی بین درمان بیماری اصلی و محافظت از عصب شنوایی برقرار کند.
۵-عوامل مرتبط با سن
با افزایش سن، بدن ما مانند یک ماشین قدیمی، به تدریج فرسوده می‌شود. در این میان، سلول‌های عصبی گوش که از ظریف‌ترین سلول‌های بدن هستند، بیشتر آسیب می‌بینند. این سلول‌ها توانایی ترمیم و بازسازی خود را ندارند و با گذشت زمان، تعداد زیادی از آنها از بین می‌روند. علت ضعیف شدن عصب گوش در این حالت، کاهش تدریجی سلول‌های عصبی و کاهش کارایی سلول‌های باقی‌مانده است.
با بالا رفتن سن، جریان خون در رگ‌های کوچک که عصب شنوایی را تغذیه می‌کنند نیز کاهش می‌یابد. این کاهش جریان خون، مانند کم شدن آب یک باغچه، باعث می‌شود سلول‌های عصبی اکسیژن و مواد مغذی کافی دریافت نکنند. علت ضعیف شدن عصب گوش در این شرایط، تغذیه ناکافی و اختلال در عملکرد سلول‌های عصبی است.
عوامل مرتبط با سن که بر عصب شنوایی تأثیر می‌گذارند:
- کاهش سلول‌های مویی
- از دست رفتن تدریجی و غیرقابل برگشت سلول‌های حسی شنوایی
- تغییرات عروقی
- کاهش خون‌رسانی به گوش داخلی با افزایش سن
- تغییرات متابولیک
- کاهش توانایی سلول‌ها در تولید انرژی و ترمیم خود
- استرس اکسیداتیو
- تجمع رادیکال‌های آزاد که به سلول‌های عصبی آسیب می‌رسانند
- تغییرات هورمونی
- کاهش هورمون‌های محافظتی که از اعصاب محافظت می‌کنند
راهکارهای درمانی و پیشگیری برای علت افزایش سن:
گرچه نمی‌توان جلوی پیر شدن را گرفت، اما می‌توان با اقدامات پیشگیرانه روند آسیب را کُند کرد. مصرف منظم آنتی‌اکسیدان‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری، ورزش منظم برای بهبود گردش خون، پرهیز از صداهای بلند، و کنترل منظم شنوایی میتواند به حفظ سلامت عصب شنوایی کمک کند. در صورت بروز مشکل، استفاده از وسایل کمک شنوایی مانند سمعک میتواند کیفیت زندگی را بهبود بخشد.
۶-عوامل محیطی می تواند علت ضعیف شدن عصب گوش باشد
محیط اطراف ما پر از عواملی است که می‌توانند به عصب شنوایی آسیب برسانند. نوروپاتی شنوایی میتواند در اثر قرار گرفتن مداوم در معرض صداهای بلند، مانند صدای ترافیک شهری، ماشین‌آلات صنعتی، یا موسیقی با صدای زیاد ایجاد شود. این صداها مانند امواج ضربه‌ای عمل می‌کنند و به تدریج سلول‌های عصبی ظریف گوش را تخریب می‌کنند.
علت آسیب عصب شنوایی در محیط‌های پر سر و صدا، شبیه خستگی بیش از حد یک سیم برق است که مدام تحت فشار قرار می‌گیرد. وقتی گوش ما در معرض صداهای بلند قرار می‌گیرد، سلول‌های عصبی مجبور می‌شوند بیش از حد کار کنند و این فشار مداوم باعث فرسودگی و مرگ تدریجی آنها می‌شود.
فهرست عوامل محیطی مؤثر بر عصب شنوایی:
- صداهای بلند صنعتی
- صدای مداوم ماشین‌آلات کارخانه‌ها که باعث آسیب تدریجی می‌شود
- موسیقی با صدای بلند
- استفاده طولانی مدت از هدفون با صدای زیاد که مستقیماً به گوش آسیب می‌رساند
- آلودگی صوتی شهری
- صدای مداوم ترافیک و ساخت و ساز که استرس مزمن به عصب وارد می‌کند
- ارتعاشات شدید
- لرزش‌های ناشی از ابزارآلات صنعتی که به ساختار گوش داخلی آسیب می‌رساند
- تغییرات فشار هوا
- تغییرات ناگهانی فشار در پرواز یا غواصی که میتواند به عصب شنوایی فشار وارد کند
راهکارهای درمانی و پیشگیری برای عوامل محیطی:
برای جلوگیری از آسیبهای محیطی به عصب شنوایی، باید اقدامات محافظتی جدی انجام داد. استفاده از محافظ‌های گوش در محیط‌های پر سر و صدا، کنترل میزان صدای وسایل صوتی، و محدود کردن زمان قرار گرفتن در معرض صداهای بلند میتواند از بروز نوروپاتی شنوایی جلوگیری کند. در صورت مشاهده علائم اولیه مانند وزوز گوش یا کاهش شنوایی، مراجعه سریع به متخصص گوش و حلق و بینی ضروری است تا با تشخیص به موقع، از پیشرفت آسیب جلوگیری شود.
داستان مهندس جوشکار و آسیب شنوایی
مهندس احمد رضایی، ۴۵ ساله، بیش از بیست سال در صنعت جوشکاری سازه‌های فلزی مشغول به کار بود. او به عنوان یک مهندس ناظر، روزانه ساعت‌ها در کنار دستگاه‌های جوشکاری و در محیطی پر از صدای جرقه‌ها و برخورد فلزات وقت می‌گذراند.
در سالهای اول کار، او اهمیت چندانی به استفاده از گوشی‌های محافظ نمی‌داد. صدای مداوم جوشکاری و جرقه‌ها برایش عادی شده بود. گاهی حتی برای ارتباط بهتر با کارگران، گوشی محافظ را برمی‌داشت تا راحت‌تر صحبت کند.
کم‌کم، بعد از حدود پانزده سال کار مداوم، متوجه شد که در شنیدن صداهای آرام مشکل پیدا کرده است. در جلسات کاری باید از دیگران می‌خواست حرف‌هایشان را تکرار کنند و شب‌ها صدای وزوزی آزاردهنده در گوش‌هایش می‌شنید.
وقتی به پزشک متخصص مراجعه کرد، تشخیص داده شد که دچار نوروپاتی شنوایی شده است. علت آسیب عصب شنوایی او، قرار گرفتن طولانی مدت در معرض صداهای بلند و فرکانس‌های بالای ناشی از جوشکاری بود. پزشک توضیح داد که امواج صوتی شدید، به تدریج سلول‌های عصبی گوش داخلی را تخریب کرده‌اند.
امروز، مهندس رضایی با سمعک کار می‌کند و تجربه‌اش را با مهندسان جوان‌تر به اشتراک می‌گذارد. او همیشه به آنها تأکید می‌کند که سلامتی و محافظت از گوش را جدی بگیرند و هرگز بدون تجهیزات ایمنی مناسب کار نکنند. او می‌گوید: “صدای جوشکاری مثل یک دشمن خاموش است که آرام آرام به شما آسیب می‌زند، بدون اینکه متوجه شوید.”
۷-کمبودهای تغذیه‌ای
کمبودهای تغذیه‌ای مانند نرسیدن سوخت مناسب به یک موتور عمل می‌کنند. علت آسیب عصب شنوایی در این موارد، نرسیدن مواد مغذی ضروری به سلول‌های عصبی است. وقتی بدن ویتامین‌ها و مواد معدنی کافی دریافت نمی‌کند، سلول‌های عصبی گوش نمی‌توانند عملکرد طبیعی خود را حفظ کنند و به تدریج ضعیف می‌شوند. این مسئله به خصوص در کودکان بسیار مهم است و علت کم شنوایی عصب در کودکان میتواند ناشی از کمبودهای تغذیه‌ای در دوران رشد باشد.
فهرست کمبودهای تغذیه‌ای مؤثر بر عصب شنوایی:
- کمبود ویتامین B12
- باعث اختلال در تولید میلین و پوشش محافظ اعصاب می‌شود
- کمبود ویتامین D
- در محافظت از سلول‌های عصبی و تقویت سیستم ایمنی نقش دارد
- کمبود آهن
- باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به سلول‌های عصبی گوش می‌شود
- کمبود منیزیم
- در عملکرد صحیح سلول‌های عصبی و انتقال پیام‌های عصبی نقش دارد
- کمبود اسیدهای چرب امگا ۳
- برای سلامت غشای سلول‌های عصبی و عملکرد مغز ضروری است
- کمبود روی
- در رشد و ترمیم بافت‌های عصبی نقش اساسی دارد
راهکارهای درمانی و پیشگیری:
برای پیشگیری و درمان مشکلات ناشی از کمبودهای تغذیه‌ای، باید یک رژیم غذایی متعادل و غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی داشت. مصرف منظم غذاهای حاوی ویتامین B12 مانند گوشت، ماهی و تخم مرغ، مصرف لبنیات غنی از ویتامین D، و مصرف سبزیجات برگ سبز حاوی آهن میتواند به پیشگیری از نوروپاتی شنوایی کمک کند. در موارد شدید کمبود، پزشک ممکن است مکمل‌های تغذیه‌ای تجویز کند تا از آسیب بیشتر به عصب شنوایی جلوگیری شود.
جمع بندی :
علت ضعیف شدن عصب گوش میتواند ناشی از عوامل متعددی باشد، از جمله قرار گرفتن در معرض صداهای بلند، کمبودهای تغذیه‌ای به خصوص ویتامین‌های گروه B و D، و ضربه به سر. همچنین عفونت‌های گوش میانی، مصرف برخی داروها، بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، و عوامل ژنتیکی از دیگر علل ضعیف شدن عصب گوش هستند. تشخیص به موقع این مشکل بسیار حیاتی است، زیرا در صورت تشخیص زودهنگام، می‌توان از پیشرفت آسیب جلوگیری کرد و با درمان‌های مناسب، کیفیت شنوایی را بهبود بخشید.
برای تشخیص دقیق مشکلات شنوایی، توصیه می‌شود حتماً به یک شنوایی‌شناس متخصص مراجعه کنید. آزمایش‌های تخصصی شنوایی‌سنجی می‌توانند میزان و نوع آسیب را مشخص کنند و راه را برای درمان مناسب هموار سازند.
کلینیک شنوایی باران با بهره‌گیری از پیشرفته‌ترین تجهیزات تشخیصی و کادر متخصص مجرب، آماده ارائه خدمات جامع شنوایی‌سنجی و مشاوره به شما عزیزان است. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید با شماره‌های این کلینیک تماس بگیرید یا به صورت حضوری مراجعه کنید.
چنانچه سؤالی در مورد مشکلات شنوایی، روش‌های تشخیص یا درمان دارید، می‌توانید در بخش نظرات همین مقاله مطرح کنید. کارشناسان ما در اسرع وقت به سؤالات شما پاسخ خواهند داد.
منابع :
- National Institute on Deafness and Other Communication Disorders (NIDCD)
- Mayo Clinic
- American Speech-Language-Hearing Association (ASHA)
آسیب شناس گفتار و زبان ( گفتار درمانگر ) و روانشناس با بیش از ۱۵ سال کار بالینی
کوچ گفتاردرمانگر
مدیر کلینیک های گفتار درمانی باران، بیان و یلدا
مدیر وب سایت توانبخشی و روانشناسی سلام درمانگر
مدرس دوره های آموزش خانواده محور (بشنو و صحبت کن)
مخترع مجموعه نرم افزارهای گفتار درمانی بیان
